Ogrody działkowe przez część mieszkańców miast są postrzegane jako miejsca mało atrakcyjne. Uporządkowana, monotonna struktura złożona z niemal jednakowych parcel otoczonych wysokim płotem często nie stanowi interesującej przestrzeni. Dodatkowo prywatne i indywidualne użytkowanie działek ogranicza kontakty społeczne w ogrodach działkowych, a przez to redukuje ich funkcję społeczną. Ogrody działkowe zaczynają stanowić nikomu niepotrzebne przestrzenie albo ekskluzywne miejsca dla wybranych. W dobie intensywnego rozwoju miast oraz tworzenia przestrzeni publicznych „na szybko” działki zaczynają stanowić atrakcyjne miejsce dla inwestorów i planistów miejskich.
Tak też aktualnie dzieje się z działkami przy ul. Odyńca – Rodzinnych Ogrodach Działkowych im. „Obrońców Pokoju”. W ramach projektu planu zagospodarowania rejonu Wierzbna na Mokotowie, projektanci z miejskiej pracowni planistycznej zaproponowali likwidację ogródków działkowych na rzecz parku, targowiska i podziemnego parkingu. „Obecnie ogrody są ogrodzone i słabo dostępne. Nie ma dużych ogólnodostępnych stref zieleni, z których korzystaliby inni mieszkańcy”. - mówi Robert Kuźmiczuk główny autor projektu miejskiego planu zagospodarowania w rejonie ul. F. Joliot-Curie. Według planu zostaną także wyznaczone strefy lokalizacji budynków parkowych, obiektów usługowych, placu zabaw, boiska, siłowni. Na terenie planowana jest organizacja masowych imprez kulturalnych.
Ciężko jest dyskutować z opinią, że ogródki działkowe są terenami otwartymi. Jest wręcz przeciwnie, są ogrodzonymi enklawami zieleni, do których dostęp mają wybrani. Niewątpliwie jest to frustrujący fakt, szczególnie dla osób mieszkających w bliskiej okolicy ogrodów. Jednak przewrotnie nasuwa się pytanie, czy bramy działek nie istnieją właśnie po to, żeby je przekraczać? Czy wszystkie bramy ogrodów za zawsze pozamykane ? W przypadku działek przy ul. Waszyngtona na warszawskiej Saskiej Kępie część bramek bywa zamknięta, natomiast brama główna jest otwarta zawsze w wybranych godzinach. Wystarczy przez nią przejść, by po chwili znaleźć się w zupełnie innej przestrzeni. Czy ogródki działkowe, znajdujące się przy ul. Odyńca, które planuje się zastąpić parkiem, należą do tej grupy zamkniętych enklaw zieleni ? „Ja i wielu moich znajomych, choć nie mamy tam działek, to bardzo często jesteśmy w tym ogrodzie. Ten ogród to wspaniałe miejsce do spacerów. Często widzę matki z wózkami spacerujące po ogrodzie” - pisze w komentarzu Ewa Lipowiecka (źródło: Facebook – Warszawscy Działkowcy). ROD im. „Obrońców Pokoju” jest otwarty codziennie w wybranych godzinach, a pod Domem Działkowca można posiedzieć na ławce. Przy tablicy informacyjnej jest umieszczona historia ogrodu z archiwalnymi zdjęciami i mapa działki z numerami poszczególnych parceli. Strona ROD Obrońców Pokoju na Facebook'u prowadzona przez Zarząd jest uaktualniana o cotygodniowe informacje z życia ogrodu, nowości, wydarzenia i zdjęcia. W lutym tego roku odbył się otwarty Bal w Domu Działkowca, na którym bawiły się osoby niebędące działkowcami. Niedawno ruszyła działkowa czytelnia i biblioteka, w której można wypożyczyć prasę i książki o tematyce ogrodniczej. Nie są to z pewnością działania popierające argument o rzekomym zamknięciu się działkowców na mieszkańców Mokotowa.
Jednym z dłuższych działań na rzecz otwierania ogrodu była realizacja projektu „Warszawscy Działkowcy”. Od jesieni 2015 do sierpnia 2016 roku grupa młodych animatorów zbierała materiał na przewodnik po ogrodzie i realizowała otwarte spotkania i warsztaty na działkach przy Odyńca. W ciągu kilku miesięcy, we współpracy z działkowcami i zarządem, udało się zorganizować łącznie dziewięć otwartych wydarzeń w przestrzeni ogrodu. Animatorzy współpracowali z dwoma kadencjami zarządu ROD-u, działkowcami i zespołem projektowym, który składał się łącznie z 12 osób. Równolegle prowadzone były wywiady z działkowcami oraz tworzona subiektywna mapa ogrodu bazująca na historiach działkowców. W ciągu kilku miesięcy odbyły się m.in.: dyskusja filmowa, wymiana sadzonek i roślin z działkowcami z Loraberg Kolonien 21 z Berlina, wykład prowadzony przez jednego z działkowców, warsztaty z rejestracji dźwięków z działki (marzec, kwiecień), warsztaty kolaży inspirowanych architekturą i metaloplastyką ogrodu. Projekt był kierowany do działkowców oraz wszystkich zainteresowanych fenomenem ogródków działkowych. Takich ludzi nie brakowało. Otwarte dla wszystkich spotkania i warsztaty wewnątrz ogrodu stworzyły okazję, żeby wejść do zamkniętego świata ogródków działkowych z ich rezydentami, a także przybliżyć mieszkańcom Warszawy ideę miejskiego ogrodnictwa, historię najstarszego warszawskiego ogrodu, fenomen architektury działkowej. Przede wszystkim była to platforma do wymiany wiedzy i umiejętności między młodymi ludźmi, działkowcami i sympatykami „Obrońców Pokoju”. W międzyczasie nawiązały się ciekawe znajomości i pomysły na kolejne działania, które otworzyłyby ogród na mieszkańców. Finałem projektu był wspólny piknik połączony z wystawą zdjęć, kolaży i instalacją dźwiękową. Istotnym wydarzeniem była organizacja konferencji „Ogrody społecznościowe Warszawy” z ogrodnikami miejskimi (Motyka i Słońce, Fort Bema), aktywistami (Radykalne Ogródki Działkowe Bartycka), przedstawicielami Zarządu Zieleni m. st. Warszawy oraz działkowcami.
„Warszawscy Działkowcy” był jednym z pierwszych działań animacyjnych odbywających się w ogródkach działkowych Warszawy. Pozwolił jednak zrozumieć wszystkim zainteresowanym (realizatorom, działkowcom, Zarządowi działki, mieszkańcom, uczestnikom, przypadkowym uczestnikom), jak ważne jest otwieranie ogrodów działkowych oraz uruchomienie procesu przekształcania ich w przestrzenie bardziej otwarte i dostępne mieszkańcom, odpowiadające potrzebom różnorodnych grup społecznych.
Poprzez tworzenie w ogrodach przestrzeni do pracy, edukacji i integracji, wzrasta poziom społecznego zaufania i tolerancji oraz prowadzi do zmiany postrzegania istoty i funkcji ogrodów działkowych. To z kolei umożliwia prowadzenie społecznego dialogu. Mówiąc dosłownie, „wpuszczanie” ludzi wewnątrz zamkniętego świata ogródków jest jedyną szansą na ich ocalenie.
/AD
Ze strony ROD Obrońców Pokoju
Wartość historyczna
ROD IM. OBROŃCÓW POKOJU TO NAJSTARSZY W WARSZAWIE I DRUGI W POLSCE OGRÓD DZIAŁKOWY - POWSTAŁ W 1902 ROKU!
Ekologia
POD WZGLĘDEM BIORÓŻNORODNOŚCI PARK NIE PRZEBIJE OGRODU DZIAŁKOWEGO! KAŻDY, KTO BYŁ W ROD WIE, ŻE ILOŚĆ BYLIN, DRZEW I KRZEWÓW NA METR KWADRATOWY JEST TU NIEWIARYGODNA. WYŁOŻONY PLAN ZAGOSPODAROWANIA ZAKŁADA ZNACZNĄ INGERENCJĘ W TEREN - DOM STRACĄ ZWIERZĘTA (JEŻE, DZIKIE KOTY), PTACTWO I OWADY
Unikalność
OGRÓD SPOŁECZNOŚCIOWY, KTÓRYM JEST ROD JEST UNIKALNYM ELEMENTEM URBANISTYKI WIERZBNA. CHOĆ OGRODY DZIAŁKOWE ISTNIEJĄ RÓWNIEŻ W INNYCH KRAJACH, NIEMCZECH CZY FRANCJI, POŁOŻENIE OGRODU W CENTRUM MIASTA, WEWNĄTRZ ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ I WIEK OGRODU CZYNIĄ Z NIEGO PEREŁKĘ URBANISTYCZNĄ.
Ekonomia
ROD FINANSUJE SIĘ SAM. ZIELENIĄ ZAJMUJĄ SIĘ DZIAŁKOWCY, DOKARMIAJĄ PTAKI, REPERUJĄ INFRASTRUKTURĘ. MIASTO MOGŁOBY W RAMACH WSPÓŁPRACY Z ROD USTALIĆ, ILE DODATKOWYCH MIEJSC POWINNO ZOSTAĆ UDOSTĘPNIONYCH MIESZKAŃCOM, USTALIĆ DODATKOWE FURTKI CZY OTWARTE KOMPOSTOWNIKI.
Więcej o sytuacji działek przy ul. Odyńca pod linkami:
Radio dla Ciebie. Jest sprawa: ogrody działkowe parkami? http://www.rdc.pl/podcast/jest-sprawa-ogrody-dzialkowe-parkami/
Przy Odyńca park zamiast ogródków działkowych? http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,22442161,przy-odynca-park-z...
